Review Sách “Hiệu Ứng Đèn Gas”: Giải Mã Hiệu Ứng Tâm Lý Gaslighting

Hiệu ứng đèn gas được định nghĩa là một dạng bắt nạt ngầm hay một dạng thao túng cảm xúc mà trong đó một người dùng những thông tin sai lệch, những hành vi, lời nói không chính xác, khiến cho người bị thao túng và cảm thấy nghi ngờ bản thân, sau đó tin rằng mình luôn sai và chấp nhận những lời buộc tội mà đối phương nói về mình.

Khi nghe những câu nói tiêu cực gây tổn thương và nhằm buộc tội bạn về một vấn đề nào đó, bạn sẽ phản ứng thế nào? Phản ứng lại hay dần chấp nhận những lời nói đó là đúng? Nếu câu trả lời của bạn rằng: Hình như anh ta nói đúng, hình như mình chính là như vậy, lâu dần sinh ra cảm giác hoài nghi về bản thân, lo lắng khó chịu thì rất có thể bạn đang trong một mối quan hệ “Gaslighting” hay còn gọi là Hiệu ứng đèn gas. Để giúp bạn hiểu rõ hơn Gaslighting và thoát khỏi trạng thái tâm lí này, tiến sĩ Robin Stern đã viết cuốn sách "Hiệu Ứng Đèn Gas" – phát hiện và vượt qua sự thao túng ngầm đang chế ngự cuộc sống của mình.

"Hiệu Ứng Đèn Gas" của tiến sĩ Robin Stern đã từng được xuất bản cách đây mười năm, thế nhưng mười năm sau, nó vẫn trụ vững theo thời gian. Bởi có rất nhiều người trong chúng ta, đã, đang và có thể sẽ gặp phải những khó khăn với một mối quan hệ thắp đèn gas trong cuộc sống của mình. Cuốn sách này sẽ giải mã những vấn đề liên quan đến hiệu ứng đèn gas, những người đang trong mối quan hệ thắp đèn, làm cách nào để có can đảm tắt đèn và có một cuộc sống mới tốt hơn trên hành trình này.

Hiệu ứng đèn Gas là gì?

Tiến sĩ Robin Stern đã dành một phần trong cuốn sách để giải thích chi tiết về hiệu ứng tâm lý này và sơ lược những thuật ngữ quan trọng để người đọc có thể phát hiện ra mình có đang trong một mối quan hệ thắp đèn gas hay không.

Hiệu ứng đèn gas được định nghĩa là một dạng bắt nạt ngầm hay một dạng thao túng cảm xúc mà trong đó một người dùng những thông tin sai lệch, những hành vi, lời nói không chính xác, khiến cho người bị thao túng và cảm thấy nghi ngờ bản thân, sau đó tin rằng mình luôn sai và chấp nhận những lời buộc tội mà đối phương nói về mình. Họ sẽ luôn trong trạng thái lo lắng, rối bời và kết quả xấu nhất có thể dẫn đến trầm cảm. “Gaslighting” có thể xảy ra với bất cứ ai, như tác giả cuốn sách cũng nói: “Nó có thể hủy hoại lòng tự trọng của hầu hết những người phụ nữ tự tin.”

Thuật ngữ "Hiệu Ứng Đèn Gas" bắt nguồn từ một bộ phim mang tên “Gaslighting” và đến ngày này nó được sử dụng rộng rãi trong nhiều nghiên cứu tâm lý. Trong một mối quan hệ thắp đèn gas, xuất hiện vai trò của 2 người đó là Người thắp đèn gas – người khơi gợi lên câu chuyện, những xung đột và buộc tội bạn vào nhiều điều anh ta nói; Người bị thắp đèn gas – người phải đối mặt với những điều tồi tệ đó.  Bạn biết đấy, nếu bạn sẵn sàng đưa mình vào mối quan hệ đó thì bạn đã là người thua cuộc và dần khiến mọi chuyện khó kiểm soát. 

“Việc thắp đèn gas chỉ diễn ra khi người bị thắp đèn gas cố gắng – một cách có ý thức hoặc không – chiều theo người thắp đèn gas hoặc bắt người đó nhìn sự việc theo cách của mình, bởi vì họ khao khát sự công nhận của người đó để có thể cảm thấy trọn vẹn.” (Hiệu Ứng Đèn Gas)

Bước vào mối quan hệ thắp đèn gas

Ở phần tiếp theo của "Hiệu Ứng Đèn Gas", tiến sĩ Robin Stern sẽ đi sâu vào từng giai đoạn của việc thắp đèn gas từ đơn giản đến phức tạp,  đồng thời đưa ra những ví dụ của nhiều nhân vật với những tình huống khác nhau, khai thác mối quan hệ của họ khiến người đọc dễ dàng tìm thấy sự đồng cảm ở những người cụ thể, để biết rằng mình có đang là nạn nhân của hình thức bạo hành cảm xúc này hay không.

Mối quan hệ của việc thắp đèn gas có 3 giai đoạn: Hoài Nghi – Tự vệ - Trầm cảm

Giai đoạn 1: Đơn giản khi sự việc vẫn còn trong tầm kiểm soát của bạn, “Sự thắp đèn” đôi khi chỉ là một hiểu lầm nhỏ, không thoải mái, hơi mất bình tĩnh hoặc sự bất đồng ý kiến nhỏ nhẹ với đối phương của mình. Tác giả đưa ra những dấu hiệu cụ thể giúp bạn nhận biết được mình có đang trong giai đoạn 1 của hiệu ứng đèn gas hay không, đó là những dấu hiệu với người yêu và người bạn đời, với quản lý hoặc sếp, với một người bạn hay với gia đình. Việc phát hiện sớm ở giai đoạn này sẽ giúp bạn giảm bớt những đau khổ và quyết  định dừng mối quan hệ.

Giai đoạn 2: “Giống như con cá không hề ý thức được việc nó đang trong nước, bạn cũng không nhìn thấy được bản thân đang trong một hoàn cảnh bất thường”

Giai đoạn khi mọi thứ trở nên tồi tệ hơn, vì bạn luôn để tâm và mong muốn có được sự công nhận của đối phương nên bạn gần như chấp nhận những lời nói mà họ gán ghép lên người bạn. Xoay quanh câu nói gọi là “Có thể anh ta có lí”, có thể hình như bạn đúng là con người như anh ta đã nói, càng lún sâu, càng không thể kiểm soát bản thân, để cho “người thắp đèn gas” chế ngự mình.

Ở giai đoạn này, với cùng một tình huống, tác giả đã đưa ra những giả thuyết câu trả lời khác nhau để bạn lựa chọn, giúp bạn biết bạn đã từ giai đoạn 1 chuyển sang giai đoạn 2 như thế nào.

Giai đoạn 3:  Giai đoạn mà tác giả gọi đó là giai đoạn thật sự hủy hoại tâm hồn.

“Một trong những hiểm họa lớn nhất của giai đoạn 3 là quan điểm của bạn càng ngày càng mất đi. Cảm giác thất bại, vô vọng và không vui vẻ có thể giờ đây dường như rất bình thường, đến nỗi bạn không thể nhớ rõ được cuộc sống của bạn đã bao giờ khác thế chưa.” (Hiệu Ứng Đèn Gas)

Đây thật sự là giai đoạn khủng khiếp đối với nhiều người, chỉ còn lại là sự vô vọng tuyệt đối, cảm giác bơ phờ mệt mỏi xâm chiếm cả con người hay thậm chí là dường như có cảm giác một người khác đang sống cuộc sống của họ, điều đó hoàn toàn có thể xảy ra.

“Điều gì đang thật sự diễn ra khi chúng ta bị bám chặt vào những mối quan hệ mang lại cho chúng ta sự kiệt sức, đau khổ và hoang mang”

3 giai đoạn của việc thắp đèn gas tăng dần, giờ đây, bạn sẽ trong trạng thái không biết mình phải làm thế nào.

Tắt đèn

Nếu đã hiểu ra về 3 giai đoạn của thắp đèn gà và biết rằng mình đang ở trong giai đoạn này thì bây giờ tiến sĩ Robin Stern sẽ dẫn bạn đến quyết định tắt đèn gas, quyết định rời bỏ những mối quan hệ khiến cho cản cảm thấy lo âu sợ hãi, một mối quan hệ mà bạn gần như không được tôn trọng và luôn phải chịu sự thao túng cảm xúc của đối phương.

Hiển nhiên đây là một quá trình dài và không mấy dễ chịu, như tác giả đã nói rằng: “Bạn chỉ có khả năng thay đổi mối quan hệ tắt đèn nếu bạn sẵn sàng rời bỏ nó.”

Trước hết, bạn phải ra quyết định tắt đèn, tự hỏi bạn thân bạn đã sẵn sàng rời bỏ chưa, được thực hiện theo 6 bước trong cuốn sách này như sau: 

1. Nhận biết được vấn đề
2. Có lòng trắc ẩn đối với bản thân
3. cho phép bản thân hi sinh những gì cần thiết
4. Kết nối với những cảm xúc của bạn
5. Trao quyền cho bản thân
6. Thực hiện một bước để cải thiện cuộc sống của bạn, sau đó thực hiện bước tiếp theo.

Và bây giờ đã đến lúc để bạn tắt  đèn, 5 bước chuyển biến nhỏ sẽ giúp bạn thay đổi, lấy lại quan điểm của chính mình:

1. Sàng lọc thông tin sai sự thật
2. Quyết định xem cuộc nói chuyện có thực sự là cuộc chiến quyền lực hay không, và nếu đúng, hãy rút lui
3. Nhận biết công tắc đèn gas của bạn và anh ta
4. Tập trung vào cảm xúc thay vì “Đúng” hay “Sai”
5. Nhớ rằng bạn không thể kiểm soát được ý kiến của bất kỳ ai – ngay cả khi bạn đúng.

Giờ đây, khi bạn đã quyết định cuộc sống của mình, quyết định đi hay ở lại mối quan hệ và phải cố gắng trong việc: không xuất hiện việc bật đèn gas mới. Đó quả là điều khó khăn. Thật may cho những nhân vật trong “Hiệu ứng đèn gas”, đến cuối cùng tiến sĩ Robin Stern đã giúp họ tìm thấy những giải pháp phù hợp cho mối quan hệ của mình, có người rời đi và cũng có những người quyết định tiếp tục viết lại một mối quan hệ mới. Họ đều bước đến một cuộc sống không có đèn gas. 

Cuối sách, tiến sĩ Robin Stern đã đưa ra một vài lời khuyên để duy trì một cuộc sống không có đèn gas,  những bí quyết nhận biết cảm xúc của bạn và các phương pháp chăm sóc bản thân với hi vọng bất kì ai cũng có thể thoát ra khỏi "Hiệu Ứng Đèn Gas" để bắt đầu một cuộc sống mới và biết cách yêu quý bản thân mình.

Kết:

"Hiệu Ứng Đèn Gas" của tiến sĩ Robin Stern không phải một cuốn sách tâm lý dễ đọc. Đây là một cuốn sách tâm lý có phần chuyên sâu với những thuật ngữ chuyên ngành, vì thế khi đọc cuốn sách này cần hơn cả sự tập trung và đặc biệt là một tâm trí tò mò và khao khát khám phá bí ẩn tâm hồn con người… nhưng nó sẽ là một cuốn sách hữu ích đối với bất cứ ai trong chúng ta – những người dễ dàng bị cuốn vào mối quan hệ “thắp đèn gas” mà bản thân không thể lường trước được. Cuốn sách sẽ giúp bạn phát hiện, suy nghĩ và quyết định giải thoát bản thân khỏi “hiệu ứng đèn gas” nguy hiểm này và có những mối quan hệ tốt đẹp hơn, khiến bản thân thoải mái và dễ chịu.

Nội dung: Myn - Bila Team
Ảnh: Linh Đan - Bila Team

Tìm hiểu thêm tại:  https://bit.ly/33GUoBh