REVIEW “Khi loài cá biến mất”: Viễn Cảnh Nơi Mà Toàn Bộ Hệ Sinh Thái Của Đại Dương Không Còn Tồn Tại.
15/12/19
“Một cách chậm chạp – hoặc có thể không chậm như chúng ta nghĩ – sự sống đã mất hàng tỷ năm để hình thành trên Trái Đất sẽ tốn thời gian ngắn hơn thế rất nhiều để bị xóa sổ hoàn toàn.”
Cá, từ lâu đã là một món ăn quen thuộc của con người, nhiều dinh dưỡng và có mùi vị tuyệt hảo. Nhưng nhiều loài cá đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng sinh học do việc đánh bắt quá mức, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Khi ấy, không chỉ đơn giản là không còn đĩa cá nào trong bữa ăn mà còn là sự tuyệt chủng kéo theo của nhiều loài sinh vật khác – “một mối đe dọa mang tính hủy diệt tới toàn bộ hệ sinh thái của chúng ta”. Nghe thật kinh khủng và có phần khó hiểu đúng không? Tất cả những điều này sẽ được giải đáp một cách dễ hiểu qua cuốn sách “Khi loài cá biến mất” của tác giả Mark Kurlansky – một cựu ngư dân đồng thời là tác giả của nhiều cuốn sách từng đứng đầu bảng sách bán chạy nhất của tờ New York Times.
Cảm nhận đầu tiên của tôi khi cầm sách là rất nặng tay, giấy dày bóng và có nhiều minh họa đầy màu sắc. Mỗi trang sách đều được chăm chút rất tỉ mỉ. Những đề mục, nội dung quan trọng đều được viết bằng phông chữ độc đáo, làm nổi bật và hỗ trợ việc ghi nhớ của độc giả. Bên cạnh đó, giữa các chương còn có những mẩu truyện tranh nhỏ mang tên “Câu chuyện của Kram và Ailat.”, kể về nhà khoa học Kram và cô con gái nhỏ Ailat, đã cùng nhau chứng kiến một tương lai đáng buồn khi mà loài cá không còn nữa. Điều này càng làm tôi thêm yêu quý “Khi loài cá biến mất”.
Về mặt nội dung, “Khi loài cá biến mất” là một cuốn sách khoa học rất thành công trong việc diễn giải cơ chế vận hành của sự sống trên Trái Đất theo một cách dễ hiểu và đơn giản nhất: từ trên trời, dưới biển, trên cạn cho đến mối liên hệ, tương tác mật thiết giữa các loài trong ngôi nhà chung Trái Đất. Đi kèm với những thông tin bổ ích đó là lời cảnh báo chúng ta về một tương lai không xa, nơi mà sự sống trên Trái Đất, từ các loài sinh vật biển cho đến loài người, bị phá hủy do chính những hành động của con người. Thông điệp ấy được Mark Kurlansky lặp lại rất nhiều lần xuyên suốt 11 chương của cuốn sách, xen kẽ giữa những kiến thức khoa học, câu chuyện lịch sử xoay quanh môi trường sống chiếm gần 2/3 Địa Cầu này.
KHI LOÀI CÁ BIẾN MẤT. SAO CHÚNG TA LẠI ĐỂ ĐIỀU ĐÓ XẢY RA?
“Phần lớn các loài cá chúng ta thường ăn, các loài chúng ta đã biết, sẽ biến mất trong vòng 50 năm tới.”
“Nếu điều này xảy ra, rất nhiều loài cá khác phụ thuộc vào chúng sẽ lâm nguy. Những loài chim ăn cá như hải âu và chim cốc cũng sẽ sớm đối mặt với số phận tương tự…”
“Một cách chậm chạp – hoặc có thể không chậm như chúng ta nghĩ – sự sống đã mất hàng tỷ năm để hình thành trên Trái Đất sẽ tốn thời gian ngắn hơn thế rất nhiều để bị xóa sổ hoàn toàn.”
Nội dung được tác giả đề cập đến ngay trong phần mở đầu của cuốn sách đã khái quát phần nào vấn đề nghiêm trọng đang đè nặng lên đôi vai của mẹ thiên nhiên. Chỉ một thời gian ngắn nữa thôi, thảm họa sẽ ập xuống, kéo theo hàng loạt mạng sống của nhiều loài sinh vật, đồng thời đặt dấu chấm hết cho sự sống trên Trái Đất. Chắc các bạn cũng tự hỏi, điều gì đã dẫn đến thảm họa mang tính hủy diệt này. Việc đánh bắt cá quá mức, các vấn đề ô nhiễm môi trường, sự biến đổi khí hậu đang dần đẩy Trái Đất đến bên bờ vực của sự tuyệt chủng.
Đối với mỗi nguyên nhân trên, tác giả đều đưa ra những phương pháp giải quyết hợp lí thuyết phục. Hãy cùng xem chúng ta có thể làm gì nhé!
- Giúp ngư dân hướng đến phương pháp đánh bắt bền vững bằng cách ăn, sử dụng sản phẩm cá chất lượng được đánh bắt bền vững, có chứng nhận MSC.
- Tìm hiểu danh sách những loài cá nào ăn được và loài nào cần tránh ở mỗi vùng.
- Tổ chức một cuộc vận động.
- Viết thư gửi tới những người đại diện chính quyền.
- Tham gia vào những nhóm bảo vệ môi trường.
HÃY HÀNH ĐỘNG NGAY! TRƯỚC KHI QUÁ MUỘN.
Tất cả những nội dung trên đều được viết dưới một giọng văn thú vị, đầy sức thuyết phục và truyền cảm hứng, xen kẽ cùng nhiều câu chuyện, sự thật về đại dương rộng lớn. Nói về “Khi loài cá biến mất”, Paul Greenberg, tác giả của “Four Fish” đã nhận xét: “Một cuốn sách ngắn gọn, súc tích và tuyệt vời với những câu hỏi vô cùng quan trọng xoay quanh đại dương và các loài cá. Đây là một cuốn sách nên có trong mọi trường học và đặc biệt phù hợp với những học sinh đam mê tìm hiểu khoa học." Tạp chí Children Literature cũng đã viết: “Đây không phải một cuốn sách chỉ nói về loài cá, đây còn là một cuốn sách đồ sộ về thuyết tiến hóa và cách vận hành của mọi thứ trên Trái Đất này, được viết theo một cách dễ hiểu nhất.
Vậy thì bạn còn chờ gì nữa, đứng lên và đọc “Khi loài cá biến mất” ngay thôi nào!
Nội dung: Anh Thư - Bila Team
Ảnh: Chu Loan - Bila Team