REVIEW Người đọc
“Người đọc” của Bernhard Schlink là một bản tổng hòa về những bâng khuâng, day dứt của tình yêu và nỗi ám ảnh khôn nguôi về một quá khứ đen tối của nước Đức, về chế độ đã tước đoạt hàng triệu sinh mạng và để lại dấu hằn trên số phận những người còn lại.
“Người đọc” bắt đầu như một câu chuyện tình yêu kỳ lạ giữa Michael Berg, một học sinh 15 tuổi, và Hanna Schmitz, người soát vé tàu điện 36 tuổi. Họ gặp nhau khi Michael phát bệnh viêm gan và bị nôn trên đường, Hanna đã giúp cậu và đưa cậu về nhà. Sau khi khỏi bệnh, Michael đến căn hộ của Hanna để cảm ơn cô và từ đó thường xuyên trở lại. Họ hình thành một nghi thức: tắm – đọc sách – làm tình. Michael mang những cuốn sách đến lấp đầy vào khoảng trống của Hanna, người luôn che giấu bí mật mù chữ, còn Hanna dạy cho cậu cách yêu một người phụ nữ. Ngay cả trong những ngày hạnh phúc nhất, cậu bé Michael vẫn không thể hiểu hết được Hanna và những cơn giận vô cớ của cô nhưng luôn luôn chịu khuất phục vì sợ sẽ mất cô. Tất cả kết thúc khi một ngày, Hanna đột nhiên biến mất không một lời từ biệt, để lại trong Michael những day dứt, ám ảnh khôn nguôi về hình bóng cô và ngôi nhà của cô.
Họ gặp lại trong một tình huống khó ngờ. Michael lúc đó đang là sinh viên trường luật, đến dự một phiên tòa như một phần của lớp chuyên đề. Đó là phiên tòa xét xử những người quản tù trong một trại tập trung nhỏ gần Krakov, dưới thời chế độ Phát-xít. Một trong những bị cáo là Hanna. Phiên tòa đã gợi lại những sự việc kinh hoàng trong trại tập trung và một vụ cháy làm cho hầu hết những tù nhân Do Thái thiệt mạng. Những hình ảnh về Hanna trong vai trò quản tù, lạnh lùng và tàn nhẫn, đan xen vào những ký ức về tình yêu với Hanna trong Michael, dù cậu không nhận ra chút tương thích nào giữa hai phần ký ức đó. Michael nắm giữ bí mật mù chữ của Hanna, có thể nhờ đó giúp cô giảm tội, nhưng cuối cùng lại không có đủ dũng khí để giáp mặt cô.
Cuộc gặp mặt giữa Michael và Hanna không chỉ là một cuộc gặp lại của hai người yêu mà còn là cuộc chạm trán giữa thế hệ của tác giả Bernhard Schlink với thế hệ trước, những người đã trực tiếp hoặc gián tiếp để cho chế độ Phát-xít và diệt chủng phát triển. Khi mà nhiều người trẻ không ngừng lên án thế hệ trước, Michael lại đang mang trong mình mối tình tội lỗi với một người quản tù. Liệu Michael có thể tha thứ cho Hanna về những ám ảnh cô để lại trong đời cậu, cho thế hệ cha mẹ mình, những người đã để cho thảm kịch xảy ra?
Bernhard Schlink tạo nên nhân vật Hanna và viết về sự chuộc lỗi cuối đời trong tù của cô không phải như một cách để biện hộ cho những người Đức đã tham gia vào chế độ diệt chủng. Hanna chỉ là một phản ánh về hiện trạng của những người đã phạm tội ác trong chế độ trước, một phản ánh đơn thuần không bao biện hay phán xét. Trọng tâm của tác phẩm là thái độ của Michael, thế hệ sau, với Hanna, thế hệ trước; và cho đến cuối cùng, người đọc vẫn không thể khẳng định Michael đã tha thứ cho Hanna.
Thù hận, tình yêu, hối lỗi đan xen nhau trong “Người đọc”, mở ra cho thế giới một góc nhìn mới về nạn diệt chủng, về nước Đức và về con người Đức.
Review bởi Bùi Hân - Bila Team