ĐIỀU MÀ BẠN THẬT SỰ NÓI VỚI NHỮNG NGƯỜI BẠN BÉO CỦA MÌNH KHI BẠN TỰ NHẬN CƠ THỂ BẠN LÀ "TRUNG BÌNH"
Khi "trung bình" không còn là một ngôn ngữ toán học mà thay vào đó trở thành một phán đoán về giá trị con người.
"Bạn miêu tả vóc dáng của bản thân mình như thế nào ?"
Tôi đang được phỏng vấn bởi một người phụ nữ như là một phần của bài nghiên cứu học thuật của cô ấy. Và dường như cô ta gặp vấn đề với bất cứ từ ngữ nào mà tôi dùng để miêu tả vóc dáng của bản thân: quá cỡ, mập, ốm, mảnh mai, "đúng chuẩn",... Do đó tôi hỏi cô ta rằng cô ta sẽ dùng những từ ngữ như thế nào để tự miêu tả vóc dáng của cô ta.
Là một người phụ nữ mập mạp không thể chối cãi, những từ ngữ mô tả thường xuyên được dùng để đánh giá và nhận xét cơ thể của tôi mà không hề có bất kỳ sự đồng ý hay chấp thuận nào. Vì thế, thay vì áp dụng y chang điều đó với người khác, tôi làm điều mà từ lâu tôi mong ước mọi người sẽ làm cho tôi: chỉ cần hỏi.
"Tại sao tôi phải làm như thế?" - cô ấy vặn vẹo lại câu hỏi của tôi, giống như cách rất nhiều người có kích thước "đúng chuẩn" như cô ấy đã từng làm. Cơ thể cô ta có cái đặc quyền được biến mất, một mặc định văn hóa mà không ai cần phải đặt tên. Còn kích thước của tôi thì sao ? Nó khác biệt, vì thế mà những người khác thường tự cho đó là một lời mời gọi để có thể đánh giá và thảo luận về nó, và thông thường là không có sự tán thành hay đồng ý của tôi. Cô ta bối rối khi nghĩ đến việc phải đặt tên cho kích thước của cô ta; còn tôi lấy làm lạ khi nghĩ đến những lúc tôi không cần phải đặt tên, giải thích hay bào chữa cho kích thước của mình.
Bất chấp những ý định tốt nhất, tôi thấy bản thân mình như phải thấp thỏm đi trên một bãi mìn, mà ở đây chính là vấn đề nhạy cảm về kích thước cơ thể. Và khi tôi đấu tranh để tìm từ ngữ để miêu tả cô ấy, tôi tìm đến cô ta để được hướng dẫn, cho rằng cô ta sẽ biết chỗ nào là nơi chôn mìn và ngôn ngữ nào sẽ cứu cả hai chúng tôi ra khỏi vụ nổ.
Tôi thử lại: "Vì chúng ta nói về cơ thể và vóc dáng, nên ta phải tìm cách miêu tả chúng. Tôi muốn tôn trọng và sử dụng ngôn ngữ mà bạn thấy thích hợp."
"Tôi chả biết nữa", cô ta nói, rõ ràng là vẫn còn bực bội.
"Trung bình, tôi đoán vậy."
"Tôi mặc size 26. Vậy bạn miêu tả tôi thế nào?"
Cô ta im lặng: "Đối với bạn hả?"
"Không, đối với bản thân bạn cơ."
Thêm một khoảng lặng dài khác.
"Tôi không biết."
Cả hai chúng tôi lại một lần nữa ngồi đắm mình trong sự yên lặng mà lời nói dối nhẹ nhàng nhưng rõ ràng đó mang lại.
Thông thường, khi tôi nói chuyện với những người có cơ thể nhỏ hơn tôi, họ đấu tranh để đặt tên cho vóc dáng của chính họ. Một số người tự coi mình là béo, nhưng cảm thấy thấy ngôn ngữ của họ bị cản trở trước sự hiện diện của một người mà không thể phủ nhận là béo hơn rất nhiều so với họ. Một số tìm những uyển ngữ để thay thế - mũm mĩm hoặc đầy đặn - để làm dịu đi những lo lắng của bản thân. Nhưng hầu hết mô tả bản thân là trung bình.
Tuy nhiên, những người này - thường là phụ nữ, và thường là những người có kích thước từ 14 trở xuống - không phải là những người có một vóc dáng trung bình. Tính đến năm 2016, theo Tạp chí Quốc tế về Thiết kế Thời trang, Công nghệ và Giáo dục, một người phụ nữ ở Mỹ trung bình mua quần áo có kích cỡ 16 hoặc 18, và Plunkett Research cho biết 68% mặc cỡ 14 trở lên. Trung bình là một thuật ngữ của toán học và thống kê. Và theo định nghĩa của toán học về "trung bình", những người không mặc đồ quá với kích cỡ bình thường ít hơn đáng kể so với mức trung bình.
Trong suốt quá trình lịch sử, ý tưởng về các vóc dáng cơ thể trung bình luôn mang tính chính trị. Ở Canada thế kỷ 19 (và Hoa Kỳ), các bác sĩ đã cho rằng cơ thể của phụ nữ có những sự sai lệch không thể lý giải so với các cơ thể mà họ đã nghiên cứu và điều trị từ lâu - cơ thể của người đàn ông. Và khi bắt đầu bước sang thế kỷ 21, phụ nữ vẫn tiếp tục bị bỏ lại phía sau và bị loại trừ khỏi nhiều thử nghiệm lâm sàng và thậm chí là cả các môi trường chuyên biệt khác. Và vì thế, cơ thể của chúng ta lại một lần nữa trở nên sai lệch so với cái tiêu chuẩn chung về nhận thức
Adolphe Quetelet, người phát minh ra Chỉ số khối cơ thể, bắt đầu lập danh mục và phân loại kích thước cơ thể để tìm kiếm l'homme moyen - cơ thể trung bình lý tưởng mà tất cả chúng ta đều khao khát. Ông đã tiến hành bằng cách đo cơ thể của người Scotland và người Bỉ, và sử dụng nó làm nền tảng của Quetelet Phong Index, sau đó đổi tên thành Chỉ số khối cơ thể. Ngay cả khi chỉ số BMI trở nên phổ biến như một công cụ chẩn đoán, nó vẫn tiếp tục loại trừ người da màu khỏi mức trung bình lý tưởng. Và sự phụ thuộc quá mức vào một công cụ chỉ tập trung vào cơ thể người da trắng lại tiếp tục gây ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe của những người da màu.
Khi nói đến việc xác định mức trung bình, những người có đặc quyền về cơ thể thường ngồi ở vị trí đầu tàu. Họ xác định mức độ bình thường và mức trung bình của những người còn lại. Và dù là vô tình hay cố ý, những ai trong chúng ta có đặc quyền về cơ thể đã quen với việc tập trung quá mức vào bản thân và thường quên đi những người xung quanh.
Nhưng ở mức độ cá nhân, việc mô tả các cơ thể nhỏ hơn là trung bình không phải là toán học hay thống kê. Bởi vì trung bình không phải là một tiên đề luôn đúng - nó chưa bao giờ là như thế. Thay vào đó, nó nói về đặc quyền khi có một cơ thể không bị chú ý.
Đối với nhiều người, trung bình là cái khao khát được biến mất, và là sự thoải mái khi được quên đi những khó khăn mà việc sống trong một cơ thể mang lại. Đó là cuộc chiến tranh lạnh mà rất nhiều người trong số chúng ta đã khơi mào để tự chống lại da thịt của chính mình trong niềm tuyệt vọng muốn quên đi cái cơ thể mà chúng ta đã dự trữ quá nhiều. Và đó cũng là cảm giác khó chịu khi nhận ra rằng, mặc dù với tất cả những cuộc đấu tranh nội tâm và những khó khăn mà ta đã trải qua, chúng ta vẫn có thể được hưởng lợi từ đặc quyền xã hội khi ta gầy hơn mức trung bình. Rốt cuộc, những người Mỹ với vóc dáng trung bình vẫn phải tìm các cửa hàng đặc biệt để mua quần áo quá cỡ - điều mà nhiều người với một cơ thể bình thường đã tự nhận là không cần phải làm. Điều đó không có nghĩa là họ không vật vã đấu tranh với cơ thể của họ, mà chính là họ đã vượt qua ranh giới sáng chói ấy để trở nên thật sự mập mạp - điều mà rất nhiều người có kích thước quá cỡ đã trải qua.
Tuy nhiên, nhiều phụ nữ gầy hơn vẫn khao khát xóa bỏ đi cơ thể của họ và tiếp tục trục xuất chúng vào trong bóng tối. Họ ao ước quên đi chính cơ thể của mình, những cơ thể đã luôn ám ảnh và khiến họ sợ hãi. Giống như nhà nghiên cứu trên điện thoại, họ tự gọi mình là trung bình để quên đi nỗi đau khi có một cơ thể. Họ biến mất vào đám đông, và chui rút vào sự thoải mái của cái đặc quyền được biến mất ấy.
Nhưng trong quá trình biến mất đó, nhiều người trong số họ lại tuyên bố giành vai diễn trung tâm trên sân khấu, mặc kệ cái nghịch lý của bản thân vấn đề. Họ tự thiết lập cơ thể của họ là ở mức trung bình, một chuẩn mực toán học mà đơn giản là sai be bét. Nó như một lịch sử xét lại, thứ từ từ nhưng chắc chắn sẽ phủ nhận và xóa bỏ hoàn toàn các cơ thể béo hơn, các cơ thể đáng lý ra mới là trung bình. Và những cơ thể ấy, bỏ qua cái thực tế đơn giản chính là đại đa số chúng ta, vẫn luôn bị soi mói và rất hiếm khi được tiếp thu.
Bất kể ý định của họ là gì, những người miêu tả cơ thể "đúng chuẩn" của của họ là trung bình đang trực tiếp gửi đến chúng ta những thông điệp mạnh mẽ: Cơ thể tôi là trung tâm; của bạn là ngoại vi. Cơ thể tôi bình thường; của bạn là bất thường. Bất kì khi nào chúng ta thảo luận về cơ thể, tôi sẽ luôn luôn đứng ở vị trí trung tâm. Cảm giác của tôi về cơ thể của tôi có thể lấn át sự thật của nhiều người, của nhiều cơ thể lớn hơn tôi, và trong đó bao gồm cả cơ thể của bạn.
Tất nhiên, cơ thể của họ là của riêng họ để từ đó miêu tả. Của tôi cũng vậy. Bạn cũng vậy. Nhưng cơ thể của chúng ta lại mời gọi những phản ứng khác nhau từ thế giới xung quanh chúng ta. Cơ thể của một người có kích thước 32 sẽ nhận từ các cá nhân và tổ chức sự đánh giá khác so với cơ thể của người mặc cỡ 12. Vì vậy, khi nói về cơ thể (bao gồm luôn cả khả năng, giới tính, kích thước hay chủng tộc) độ chính xác và tính đúng đắn luôn đóng vai trò quan trọng.
Dẫu bạn có thể cảm thấy thoải mái khi ẩn mình đằng sau bức màn của một mức trung bình ảo tưởng, nhưng nó lại gửi một thông điệp rắc rối đến những người béo hơn khác ở xung quanh, từ đó lặng lẽ thay thế sự thật về cơ thể họ bằng những gì mà của chúng ta muốn họ tin.
Tất cả chúng ta đang không ngừng nỗ lực để tạo ra không gian nơi mà chúng ta có thể cảm thấy yên bình và hài lòng với chính cơ thể của bản thân, để ta có thể tuyên bố và miêu tả chúng đúng theo cách mà chúng ta thấy phù hợp. Nhưng khi chúng ta cố gắng làm việc đó, hãy đảm bảo rằng những gì chúng ta suy nghĩ không bị chiếm hữu bởi người khác.
Dịch: Thảo Anh - Bila Team
Ảnh: Ngọc Huyền - Bila Team