Đời Này Là Một Bức Ảnh, Nhưng Bạn Đang Sống Trong Một Pixel.
Đây là Jack:
Còn đây là Ngày Hôm Nay:
Jack và Ngày Hôm Nay đang hẹn hò.
Mối quan hệ của cả hai đang tiến triển tốt đẹp và Jack đang cảm thấy rất hạnh phúc. Tuy nhiên, chỉ trong một thời gian ngắn, Jack biết rằng Ngày Hôm Nay không phải là người mà anh đang tìm kiếm. Tất nhiên, đôi lúc Jack và Ngày Hôm Nay cũng cảm thấy vui vẻ, nhưng rất thường xuyên, Jack cảm thấy mình chỉ đang hẹn hò với một nàng Thứ Tư tầm thường, và đó không phải là kiểu người mà anh có thể ở bên về lâu dài.
Vì biết rằng đây chỉ là một mối quan hệ tạm thời, Jack không đặt quá nhiều cố gắng trong mối quan hệ này, mà thay vì đó, anh dành tâm trí nghĩ đến một người khác - Ngày Mai. Bây giờ thì Ngày Mai mới là mẫu người lý tưởng của Jack - thỏa mãn, nồng nhiệt, đầy ý nghĩa và hạnh phúc. Anh ấy biết rằng đó chỉ là vấn đề thời gian trước khi anh ấy tìm được một Ngày Hôm Nay như vậy, một Ngày Hôm Nay tuyệt vời, khi mà Jack tìm được tình yêu, thăng tiến trong sự nghiệp, và sống ở thành phố trong mơ. Jack thậm chí có thể vẽ ra một bức tranh về nó:
Thời điểm đó sẽ đến, nhưng Jack có thêm một kế hoạch nữa ở thời điểm hiện tại - Tuần sau Jack sẽ được thăng chức, và anh sẽ chia tay với Ngày Hôm Nay hiện tại của anh ngay khi điều đó xảy ra và tìm một người mới - đó là Ngày Hôm Nay Khi Tôi Được Thăng Chức. Tất nhiên, cô ấy không phải là kiểu Ngày Hôm Nay phù hợp cho việc kết hôn đối với một người như Jack, nhưng cô ấy vui vẻ và thú vị hơn nhiều so với Ngày Hôm Nay của hiện tại tầm thường.
Buổi sáng, sau khi Jack được thăng chức, Jack thức dậy, với những bước chân đầy hào hứng. Jack đã trở thành một người mới với một Ngày Hôm Nay mới, và anh đã thích cô ấy ngay lập tức:
Tối đó, Jack đi tới một nhà hàng sang trọng mà trước đó anh không thể trả nổi, và hôm sau, anh mua một bộ golf mới toanh, đắt tiền.
2 tuần sau, Jack lại trở lại nhà hàng sang trọng ấy, nhưng có gì đó đã trở nên khác biệt. Đồ ăn vẫn rất ngon, nhưng anh đã không còn cảm thấy hứng thú như trước.
Và một tháng sau, khi Jack ra ngoài đánh golf lần thứ 4 với bộ golf mới - tâm trạng của anh không còn trở nên phấn chấn vì bộ golf ấy nữa, nó cũng chỉ là một ngày đi đánh golf bình thường.
Cho tới một ngày, khi những bức tường nhìn y hệt như trước khi anh được thăng chức.
Jack cảm thấy bối rối. Jack đã bỏ lại người yêu cũ là Ngày Hôm Nay. Vậy thì tại sao mọi thứ đều khiến anh có cảm giác rằng anh lại hẹn hò với cô ấy thêm lần nữa? Đáng ra anh đã bước qua quãng đời đó, và không còn dính dáng gì tới nó nữa mới đúng chứ.
Mặc dù cảm thấy thất vọng, nhưng Jack vội vàng gạt nó đi - dù sao quá trình thăng chức cũng chỉ là những bước đệm đầu tiên, và một tương lai mà Jack đang mong chờ đang dần tiến đến. Dù Jack có cảm thấy không hạnh phúc cũng chẳng sao.
Một vài năm sau, cuộc đời Jack xảy ra bước ngoặt lớn. Đầu tiên, sau quãng thời gian độc thân kéo dài, anh ấy gặp được một cô gái tuyệt vời, và họ nhanh chóng trở nên thân thiết. Chỉ sau một vài cuộc hẹn, cô ấy liền trở thành bạn gái của anh. Cũng trong khoảng thời gian đó, công việc kinh doanh thẩm định nhà hàng mà Jack bắt đầu từ một năm trước được quảng bá trên một tờ báo lớn. Anh gặt hái được rất nhiều thành công từ nó một cách bất ngờ. Anh đã biết rằng đây là một ý tưởng tuyệt vời, và thành công anh nhận được đã chứng minh điều đó. Đối với Jack, dường như những điều tốt đẹp nhất đang đến với anh.
Và Ngày Hôm Nay mới của Jack, Ngày Hôm Nay Khi Sự Nghiệp Tôi Thăng Tiến Và Tôi Có Bạn Gái, là tất cả mọi thứ mà anh từng mơ đến trong suốt những năm qua.
Đây là cuộc sống mà Jack biết sớm muộn gì mình cũng có được - anh ta là kiểu người như vậy đấy. Và những ngày thứ Tư sẽ không bao giờ tầm thường, buồn chán nữa.
Nhưng rồi có một thứ gì đó đã xảy ra. Một vài tháng sau, mặc dù mối quan hệ của Jack và bạn gái vẫn tiến triển tốt đẹp, và sự nghiệp của anh vẫn liên tục thăng tiến. Nhưng bản thân Jack cảm thấy mình đã không còn quá hứng thú với Ngày Hôm Nay như anh đã từng, và điều đó khiến mọi thứ xung quanh anh như không còn sức sống. Jack trở nên bận rộn hơn bất cứ lúc nào, anh làm việc gần như liên tục, và mặc dù anh vẫn cảm thấy hài lòng với Ngày Hôm Nay mới này, nhưng tâm trạng của anh đã không còn hào hứng như trước nữa.
Và một năm sau, cuộc sống của Jack đã trở nên giàu có và ý nghĩa hơn, và anh đã dần cảm thấy quen với mọi thứ. Jack đã thấy một người bạn của mình có sự nghiệp thăng tiến hơn cả anh, khiến cho anh tự hỏi cảm giác đó như thế nào, và một người bạn khác thì có vẻ vui vẻ với bạn gái của hắn hơn cả anh - chắc là tuyệt lắm, anh nghĩ.
Nhưng rồi một ngày, Jack tỉnh dậy và nhận ra:
Jack không thể tin được. Cô ta đang làm cái quái gì ở đây vậy?
Jack định ngăn cấm, không cho Ngày Hôm Nay cũ - thứ không chịu buông tha cho anh - không được bén mảng lại gần anh nữa, nhưng rồi quyết định kệ nó đi. Sau tất cả, Ngày Hôm Nay Khi Sự Nghiệp Tôi Thăng Tiến Và Tôi Có Bạn Gái cũng không phải là kiểu người Jack muốn kết hôn. Ngày Hôm Nay mà Jack thật sự mong chờ là Ngày Hôm Nay Khi Tôi Bán Đi Sự Nghiệp Và Kết Hôn Với Bạn Gái, và đó mới là Ngày Hôm Nay khiến anh cảm thấy hạnh phúc.
Những rắc rối mà Jack gặp phải không phải chuyện hiếm gặp - nó là thứ mà tất cả chúng ta đã từng trải qua, dù bằng cách này hay cách khác. Trong buổi hội thảo TED tuyệt vời của mình, giáo sư đại học Harvard Dan Gilbert miêu tả cái mà ông gọi là “Thiên Kiến Xác Nhận” - xu hướng mà “chúng ta luôn đánh giá rất cao và kỳ vọng vào tương lai”. Con người luôn có khả năng hình dung trước trong đầu những sự việc xảy ra trong tương lai và đoán trước bản thân sẽ cảm thấy thế nào khi được trải nghiệm nó. Nhưng khả năng hình dung đó không quá hiệu quả và nó khiến chúng ta tin vào những kết quả khác với sự thật mà chúng ta sẽ trải qua.
Gilbert nói rằng: “Từ những nghiên cứu thực tế đến những nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, chúng ta thấy rằng việc chiến thắng hay thất bại trong những cuộc bầu cử, việc gặp được hay phải chia tay người yêu, việc có được thăng tiến hay không, việc có vượt qua được kỳ thi đại học hay không, v.v. không có quá nhiều tác động đến chúng ta, hay không tác động đến chúng ta một cách quá mãnh liệt hay lâu dài như chúng ta hằng tưởng”. Nó thậm chí còn dẫn đến rất nhiều điều tồi tệ trong cuộc sống của chúng ta. Theo như Gilbert, “Một nghiên cứu gần đây về tầm ảnh hưởng của những sự kiện chấn động đến con người, cho thấy rằng chỉ sau ba tháng, nó sẽ không còn ảnh hưởng đến cảm giác hạnh phúc của chúng ta, chỉ ngoại trừ một vài trường hợp ngoại lệ”. Jack chắc chắn chính là nạn nhân của “Thiên Kiến Xác Nhận”.
Những khó khăn mà Jack gặp phải cũng liên quan đến “Học Thuyết Điểm Ảnh” - một cụm từ được đưa ra bởi Tim Urban trong buổi hội thảo Ted nổi tiếng của anh “một mình trước gương, trong căn hộ của anh ấy”.
Jack tự nhìn nhận cuộc đời mình như một bức tranh về sự giàu có, với những câu chuyện vĩ đại, hào hùng, và cho rằng chìa khóa dẫn đến hạnh phúc của bản thân nằm ở những thành phần rộng lớn trong hình ảnh ấy.
Tuy nhiên, đây là một sai lầm, bởi vì Jack không sống trong những đường vẽ rộng lớn của bức tranh. Suốt toàn bộ thời gian, anh ấy chỉ sống trong một điểm ảnh nhỏ bé của bức tranh - chỉ sống trong một Ngày Hôm Nay duy nhất mà thôi.
Vậy nên, khi hàng ngàn những Ngày Hôm Nay của Jack nối lại với nhau sẽ dần hình thành nên một bức tranh hoàn chỉnh. Jack đang giành từng giây, từng phút của hiện tại để sống trong một điểm ảnh nhỏ bé của bức tranh rộng lớn. Tuy nhiên, sai lầm của Jack là cố gắng chối bỏ những ngày thứ Tư tầm thường của mình, và tập trung vào toàn thể bức tranh rộng lớn. Trong khi thực chất thì những ngày Thứ Tư tầm thường ấy mới chính là trải nghiệm thật sự trong cuộc sống thực của anh.
Và việc Jack cho rằng những Ngày Hôm Nay trong tương lai của anh sẽ tươi sáng và giàu có như toàn bộ bức tranh tổng thể của cuộc đời anh là một nhận định sai lầm. Tất cả chỉ là những điểm ảnh bé nhỏ, không đáng kể, cho dù toàn thể bức tranh về cuộc đời một con người trông đẹp đẽ đến mức nào. Những nhận định sai lầm này khiến Jack cảm thấy những Ngày Hôm Nay không khiến anh cảm thấy thỏa mãn, và đây chỉ là một mối quan hệ tạm thời. Nhưng trên thực tế, đây là một cuộc hôn nhân lâu dài, không thể tránh khỏi mà anh phải học cách chấp nhận và ôm lấy nó, để có thể trở nên hạnh phúc hơn.
Bàn về việc những điều gì có thể khiến Jack cảm thấy hạnh phúc ở những ngày Thứ Tư tầm thường ấy, có thể kể đến những điều tuyệt vời đã được khoa học chứng minh như dành thời gian với người mình yêu quý, ngủ đủ giấc và tập luyện thể thao, làm những điều mà mình thích, và làm những điều tốt đẹp cho người khác.
Nhưng có lẽ, trước hết, điều Jack cần làm là học cách để cảm thấy biết ơn, một con đường dẫn đến hạnh phúc cũng đã được khoa học chứng minh, và cũng là con đường ngắn nhất mà anh từng phải đi. Jack dành quá nhiều thời gian nhìn lên trên, nhìn vào những thứ tuyệt vời sẽ xảy đến và tính toán trước chuyện tương lai, nhưng lại quên mất việc phải nhìn xuống dưới, nhìn lại những thứ mà anh đang có được, những thứ mà anh đã quên rằng mình từng khao khát chúng đến mức nào.
Dịch: Lan Anh
Ảnh: Châu Giang